_{TOWARZYSTWO  ŚWIĘTEGO  MARKA  W  SYCOWIE}

Wakacyjne wędrówki wiążą się nie tylko z odpoczynkiem, ale i poznawaniem nowych stron i ich historii. Ciekawią i cieszą nas szczególnie te, które w jakiś sposób łączą odwiedzane tereny z ziemią sycowską. Tak właśnie jest z miasteczkiem MORĄG, niewiele większym od Sycowa (14 tys. mieszkańców), położonym w pow. ostródzkim, woj. warmińsko-mazurskim.

Ogniwem łączącym nasze miejscowości jest ród von Dohna, który w latach 1613 – 1734 był właścicielem sycowskiego wolnego państwa stanowego. Przypomnijmy, iż powstało ono w 1498 r., kiedy to ówczesny król Węgier i Czech Maciej Korwin, mający porachunki z księciem oleśnickim Konradem Białym odebrał mu Syców i okolicę, oddając je jednemu ze swoich zasłużonych rycerzy Janowi von Haugwitz. Wolne państwo stanowe traktowane jako prywatna posiadłość, mogło być, za zgodą króla przedmiotem kupna i sprzedaży.

    Początki rodu Dohnów sięgają XII w. , kiedy to powstało hrabstwo Dohna, na terenie dzisiejszej Saksonii. Kilkanaście lat później (1156) przypadło ono jako lenno Heinrichowi von Rotta, zwanemu od tej pory Henrykiem I Dohna. Lenno pozostało w rękach rodu przez prawie 250 lat. Rywalizacja z innymi rodami doprowadziła do prywatnej wojny, w wyniku której miasto Dohna zostało zniszczone, a ród wydziedziczony i zdziesiątkowany. Schronienie znaleźli na dworze w Pradze. W Czechach też otrzymali nowe ziemie i odbudowali swe majątki.

   W XV w.  Stanislaus (zm. 1504/05) ze śląskiej linii Dohnów, udał się na północ i jako najemnik krzyżacki, gdzie był dowódcą polowym w bitwie pod Chojnicami w 1454 r., wygranej przez Krzyżaków. W dalszych latach, zakon nie mając pieniędzy,  spłacał zobowiązania wobec najemników nadawaniem ziemi. Dobra, które otrzymał Stanislaus za zasługi dla Zakonu, stanowiły początek wielkiej fortuny pomnażanej przez stulecia, a sam Stanislaus został protoplastą rodu w Prusach Wschodnich.

   W latach 1520 - 1525 r. Peter von Dohna (1482-1553), syn Stanislausa, otrzymał od Zakonu tytuł książęcego starosty w Morągu i morąski zamek, a także wieś Slobity  (niem. Schlobitten), które później stały się siedzibą rodową Dohnów.

 Pierwszym właścicielem sycowskiego wolnego państwa stanowego był Abracham von Dohna (1561 – 1613), który kupił je w 1592 r. od Georga Wilhelma von Braun. Pieniądze na zakup zapewniło mu małżeństwo z  bogatą Eleonorą von Saurma-Jeltsch. Nabył majątek Goszcz, Dziadową Kłodę, a sprzedał Komorów, pozostawiając Św. Marek. W latach 1594 – 1608 wzniósł nowy, drugi w Sycowie zamek. Pożar w 1813 r. doszczętnie go strawił. Uregulował też kwestie dziedziczenia w sycowskim wolnym państwie stanowym po swojej śmierci poprzez ustanowienie zasady primogenitury, co zostało zatwierdzone przez cesarza.

   Kolejnymi właścicielami z rodu Dohnów byli:

1613 – 1633 – Karl Hannibal
   1633 – 1641 – Maximilian Ernst
   1641 – 1646 – Otto Abraham
   1646 – 1666 – Renata Euzebia, wdowa po Otto
   1666 – 1711 – Karl Hannibal II

   Po bezpotomnej śmierci tego ostatniego dobra przechodzą w ręce hr. Alexandra von Dohna –Schlobitten z linii pruskiej. Po jego śmierci w 1728 r. władzę przejmuje jego syn, Albrecht Christof von Dohna-Schlobitten, który w 1734 sprzedaje miasto ze wszystkimi majątkami Ernstowi Johannowi von Biron (od 1737 r. książę kurlandzki). To Bironowie rozpoczynają w 1853 r, budowę trzeciego zamku w Sycowie.

  Jeśli chodzi o pałac Dohnów w Morągu, jego losy przypominają dzieje pałacu Bironów w Sycowie, choć zakończenie inne. Otóż obydwa pałace przetrwały II wojnę światową. Ten w Morągu również  został spalony przez żołnierzy Armii Czerwonej. Jego stan (co pokazuje zdjęcie) był dużo gorszy od pałacu sycowskiego. W latach 70-tych XX wieku podjęto decyzję o odbudowie pałacu. Inwestycję realizował Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie w latach 1976-1985. Od 1986 roku Zameczek Dohnów jest siedzibą Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera.

 Jeśli chodzi o pałac w Sycowie , po zakończeniu II wojny światowej istniał plan jego odbudowy, ale w końcu uznano, że zostanie on rozebrany, czego dokonano w latach 50-tych XX w.

Biografie-niemieckie.pl
   leksykonkultury.ceik.eu
   palaceslaska.pl
   sokoliszlak.cba.pl
   sztetl.org.pl
   T.Kulak, W.Mrozowicz „Syców i okolice od czasów najdawniejszych po współczesność”